Audiospacer herstoryczny


Nadodrze i inne kobiety

Tym razem zapraszamy na spacer osnuty wokół historii kobiet. Jakie postaci są związane z tą częścią miasta? Gdzie można znaleźć ich ślady? Który patron nadodrzańskiej ulicy był przeciwnikiem równouprawnienia kobiet? Tego wszystkie dowiedzą się uczestnicy spaceru herstorycznego. A jeśli ktoś przegapi premierę? Zawsze będzie mógł odsłuchać nagrania w aplikacji Audiotrip. Autorką scenariusza jest Karolina Dzimira-Zarzycka, a tekst czyta Karolina Micuła.

Słuchaj jako podcast: SpotifyiTunesGoogle Podcast
Pobierz audiospacer: aplikacja izi.travel


01. Inna historia jest możliwa (Monika Piotrowska-Marchewa)

Niewielka liczba bohaterek w przestrzeni publicznej dobrze pokazuje, dlaczego od kilkudziesięciu lat badaczki i badacze interesują się historią kobiet czy herstorią. Warto zadać sobie pytanie: o kim czytamy w podręcznikach szkolnych i kogo oglądamy na pomnikach? Znajdziemy tam niemal wyłącznie męskich bohaterów: polityków, dowódców, żołnierzy. Rzadko dowiemy się czegoś o pionierkach w nowych zawodach, artystkach robiących międzynarodową karierę czy konspiratorkach walczących z bronią w ręku. Wiele z nich było popularnych i cenionych w czasach, w których żyły. Później nie trafiały jednak do głównej narracji historycznej i wkrótce o nich zapomniano.


02. Dostęp do edukacji (III LO i Gabriela Kownacka)

Dlaczego równe prawo do edukacji było tak ważne dla emancypantek? Wykształcenie nie tylko poszerzało horyzonty kobiet, ale przede wszystkim dawało im szansę na niezależność finansową i usamodzielnienie. Poza tym umożliwiało po prostu wybór niedostępnych wcześniej zawodów – a tym samym wybór różnych dróg życiowych.


03. Role i zawody kobiet (Wanda Rutkiewicz)

W 1978 roku Rutkiewicz jako pierwsza Polka – i w ogóle pierwszy Polak – w historii zdobyła Mount Everest. Nawet gdy Rutkiewicz osiągnęła sukcesy – po których nikt nie mógł już wątpić w jej talent i profesjonalne przygotowanie – spotykała się z niechęcią wielu mężczyzn uczestniczących z nią w wyprawach. Przetrwanie w tym świecie umożliwiła jej siła charakteru i ciągłe dążenie do niezależności.


04. Artystki Nadodrza (Anna German i XY ankamierzejewska)

Anna German mieszkała całkiem niedaleko, w kamienicy przy ulicy Trzebnickiej 5. Do Wrocławia trafiła w 1949 roku wraz z mamą i babcią, z którymi łączyła ją bardzo silna relacja. Od wymarzonych studiów artystycznych odwiodła ją właśnie troska o sytuację finansową rodziny.
Trudno nie zauważyć, że w kamienicy nr 35 przy ulicy Wojciecha Cybulskiego działa artystyczna dusza. Swoją pracownię od 2006 roku prowadzi tutaj malarka Anka Mierzejewska, absolwentka wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Nadodrzańskie akcje Anki Mierzejewskiej kipią optymizmem.


05. Między Breslau a Wrocławiem (Irena Strauss-Pyrkowa i Dorota Szydłowska)

Irena Struss-Pyrkowa wychowała się w przedwojennym Wrocławiu. Jej matka była Polką, a ojciec – Niemcem. W domu dbano o polskie tradycje, a rodzice angażowali się w życie lokalnej Polonii. Pani Strauss działała w Domu Polskim, a pan Strauss, który był z zawodu prawnikiem, bronił w sądzie praw Polaków. Ich córka po latach mówiła wprost: „Matka przerobiła ojca na Polaka. W domu mówiło się po polsku”.


06. Przedwojenna Polonia w Breslau (Elżbieta Neumann)

Pamiętacie przedwojenną historię Ireny Strauss-Pyrkowej? Podobnie układały się losy Elżbiety Neumann, ostatniej żyjącej przedstawicielki Polonii z Breslau. Pochodziła z polsko-niemieckiej rodziny, w której matka starała się zachować w domu polską kulturę i język.


07. Zawody artystyczne (Łucja i Jadwiga Skolimowskie)

Jednymi z pierwszych studentek wrocławskiej Szkoły Sztuk Pięknych były siostry Skomorowskie: Łucja i Jadwiga.
Zwróciliście uwagę na pomnik, przy którym stoimy? To właśnie jedna z rzeźb Jadwigi Skomorowskiej, zatytułowana Macierzyństwo. Artystka wykonała ją w 1970 roku ze sztucznego kamienia. Młoda kobieta, okryta lekką szatą, trzyma w rękach nagie niemowlę. Jedno jest pewne – to nie jest sztampowe przedstawienie matki z dzieckiem.


08. Mieszkanie i pracownia artystyczna (Kasia Kmita)

Cały czas pozostajemy w temacie artystek związanych z Nadodrzem. W kamienicy na rogu ulic Henryka Pobożnego i Juliana Ursyna Niemcewicza od lat mieści się dom studencki Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Podczas studiów mieszkała tu wrocławska artystka Kasia Kmita.
Misterne papierowe wycinanki – znak rozpoznawczy Kasi Kmity – nabierają w tym kontekście nowego znaczenia. To odniesienie nie tylko do tradycyjnej sztuki ludowej, lecz także do anonimowej twórczości pokoleń kobiet, które wykonywały ozdoby w ten sposób.


Autorki

autorka scenariusza: Karolina Dzimira-Zarzycka
czytała: Karolina Micuła
realizator projektu: Fundacja Dom Pokoju, prowadząca Łokietka 5 – Infopunkt Nadodrze
muzyka: zespół Kosy